Η μαρμάρινη κρήνη του Νοσοκομείου βρέθηκε μέσα στα μπάζα μετά την ανέγερση της νέας πτέρυγας και σώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Δεν είναι όμως όλα τα μνημεία της ηλειακής πρωτεύουσας το ίδιο τυχερά
.
Πριν δύο εβδομάδες διαβάσαμε στον Τύπο και στο προσωπικό ιστολόγιο του Δημάρχου Πύργου ότι προσεχώς ξεκινούν τα έργα αποκαταστάσεως και ανακαινίσεως του παλιού Μανωλοπούλειου Νοσοκομείου, το οποίο θα στεγάσει πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες. Συγχρόνως στο εργοστάσιο Ξυστρή ξεκίνησαν τα έργα κατεδαφίσεως «των τμημάτων εκείνων που οι μελετητές μας υπέδειξαν ότι πρέπει να κατεδαφιστούν». Τέλος χθες μάθαμε ότι πιθανώς η Εθνική Τράπεζα θα ανταποκριθεί θετικά σε παλαιότερη πρόταση του Δήμου Πύργου για δημιουργία υποκαταστήματος στην οικία Παπαγιάννη στην Ερμού, με τη δημιουργία μοντέρνου κτηρίου πίσω από τη διατηρητέα πρόσοψη της άλλοτε αρχοντικής οικίας.
.
Το ερειπωμένο εργοστάσιο Ξυστρή, που ο Δήμος φιλοδοξεί να μετατρέψει σε κάτι ωραίο και χρήσιμο για την πόλη
.
Κανονικά τέτοιες ειδήσεις θα ήταν αφορμή για πανηγυρισμούς. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο ότι μιλάμε για τον Πύργο, την πόλη στην οποία οι τοπικές Αρχές αντιμετωπίζουν την αρχιτεκτονική κληρονομιά με νοοτροπία «ωχ αδερφέ», την πόλη όπου η συστέγαση ΤΕΙ και λυκείου ή ΤΕΙ και στρατοπέδου θεωρείται απολύτως φυσιολογική, την πόλη της οποίας το Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζει περιοδικές εκθέσεις ζωγραφικής ή… αράχνες, όπου πριν αποκατασταθεί ο σεισμόπληκτος μητροπολιτικός ναός χτίζεται νέος ναός του πολιούχου δίπλα στο γήπεδο και τα σούπερ μάρκετ, όπου το πλήθος των νεοκλασικών ερειπίων θυμίζει Τρίτο Κόσμο. Σε μια τέτοια πόλη-τουρλού λοιπόν, είναι απολύτως φυσιολογικό να συστεγάζεται μία πινακοθήκη με ένα γυμναστήριο. Λίθοι, πλίνθοι, κέραμοι, ατάκτως ερριμμένοι.
.
Η «Δήμητρα» ορθώνει τον όγκο της σε πείσμα των χρόνων και των σεισμών. Από θλιβερό ερείπιο θα μπορούσε να γίνει ο πυρήνας της οικονομικής και πολιτιστικής ζωής της πόλης
.
Είναι δύσκολο να βρεθεί έστω και ένας λόγος για τον οποίον το εργοστάσιο Ξυστρή πρέπει να διατηρηθεί. Μετά την κατεδάφιση και τον καθαρισμό του χώρου θα φανεί τι άξιο διατηρήσεως θα απομείνει και ποιες χρήσεις θα προταθούν. Το βιομηχανικό παρελθόν του Πύργου θα μπορούσε να αναδειχθεί θαυμάσια με την αποκατάσταση της «Δήμητρας», του πολυώροφου πέτρινου μύλου που βρίσκεται μέσα στην πόλη και που θα μπορούσε να αποτελέσει πραγματικό κύτταρο οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης, στα πρότυπα του Ριζόμυλου, που από θλιβερό ερείπιο μεταβλήθηκε σε κομβικό σημείο της πόλης. Το γεωργικό παρελθόν της περιοχής επίσης θα είχε αναδειχθεί αν στο Ινστιτούτο Σταφίδας στεγαζόταν ένα Μουσείο Σταφιδοκαλλιέργειας και όχι το ίδρυμα-σφραγίδα «Σωσίπολις». Τα τριάντα τέσσερα στρέμματα του ακινήτου Ξυστρή θα μπορούσαν κάλλιστα να φιλοξενήσουν τις εγκαταστάσεις του ΤΕΙ, αν ποτέ υπάρξει κάτι τέτοιο. Μέσα σε αυτό το χώρο, το όποιο διατηρητέο κτήριο του Ξυστρή θα είχε ένα ρόλο συμπληρωματικό και διακοσμητικό.
.
Κάποτε δωρεά Μανωλοπούλου, έργο Τσίλλερ, σήμερα ερείπιο πνιγμένο στη βλάστηση (φωτο: Πηγή Γιακουμέλλου)
.
Το Μανωλοπούλειο Νοσοκομείο είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του πώς αντιμετωπίζει την αρχιτεκτονική κληρονομιά διαχρονικά το κράτος και η τοπική αυτοδιοίκηση. Μετά την καταστροφή του από το σεισμό της 26ης Μαρτίου 1993 και την εκκένωσή του, δεν μπήκε όχι σκαλωσιά, αλλά ούτε ένα καρφί προκειμένου να προστατευθεί το νεοκλασικό ερείπιο. Λίγα χρόνια πριν, είχε περικυκλωθεί με τα απαίσια τσιμεντένια κτίσματα της «νέας πτέρυγας», που εξαφάνισαν το ωραίο κτήριο από τη θέα της πόλεως. Αντί λοιπόν να στείλει τις μπουλντόζες κατ’ ευθείαν από του Ξυστρή για να εξαφανίσουν τα άθλια τσιμεντόκουτα του ’80, προκειμένου να ανασάνει το νεοκλασικό, προτείνει τη διατήρησή τους και το οριστικό καταχώνιασμα του «κτηρίου Τσίλλερ». Όταν έχεις ένα κτήριο που φέρει την υπογραφή του μεγάλου Γερμανού αρχιτέκτονα το αναδεικνύεις, δεν το κρύβεις πίσω από μπετονένιες αθλιότητες!
.
Κι όμως, αυτό το ερείπιο θα μπορούσε να έχει μία λαμπρή δεύτερη ζωή
.
Η ιδέα συστεγάσεως ενός λυκείου, ενός κλειστού γυμναστηρίου, μιας πινακοθήκης και ενός πολυχώρου ψυχαγωγίας στο Μανωλοπούλειο είναι κωμικοτραγική. Το «κτήριο Τσίλλερ», όπως αυτάρεσκα το ονομάζει ο Δήμαρχος, αποκατεστημένο και απελευθερωμένο από την τσιμεντένια φυλακή του, θα μπορούσε να στεγάσει την έδρα και την αίθουσα τελετών του ΤΕΙ, που θα απλωνόταν στο γειτονικό ακίνητο Ξυστρή. Οι ελεύθεροι χώροι του θα λειτουργούσαν ως πάρκο και χώρος υπαίθριων εκδηλώσεων, κάποιοι δε και ως χώροι στάθμευσης. Το διδακτήριο και το γυμναστήριο μπορούν να στεγαστούν οπουδήποτε αλλού, όπως και η Πινακοθήκη.
.
.
Μακέττες της νέας πτέρυγας του Μανωλοπούλειου Νοσοκομείου. Δυστυχώς, καμμιά μακέττα για το παλαιό νοσοκομείο δεν έχει δημοσιευθεί
.
Ο λαός του Πύργου -λυπάμαι που το λέω έτσι ωμά και σνομπίστικα- δε φημίζεται για τη φιλοκαλία του και δε θα σπεύσει στη μεγαλειώδη πινακοθήκη του κυρίου Παρασκευόπουλου. Ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας του κτηρίου, με τα πολλά και μεγάλα παράθυρα, δεν εξυπηρετεί μία πινακοθήκη, που έχει ανάγκη μεγάλων τοίχων που δεν διακόπτονται από παράθυρα. Το εγχείρημα δε των τοπικών πινακοθηκών αποδείχθηκε πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του και άλλες πόλεις με σημαντικότερη παράδοση από τον Πύργο δεν τα κατάφεραν τόσο εύκολα στο συγκεκριμένο τομέα πολιτισμού.
.
Ο λαός του Πύργου -λυπάμαι που το λέω έτσι ωμά και σνομπίστικα- δε φημίζεται για τη φιλοκαλία του και δε θα σπεύσει στη μεγαλειώδη πινακοθήκη του κυρίου Παρασκευόπουλου. Ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας του κτηρίου, με τα πολλά και μεγάλα παράθυρα, δεν εξυπηρετεί μία πινακοθήκη, που έχει ανάγκη μεγάλων τοίχων που δεν διακόπτονται από παράθυρα. Το εγχείρημα δε των τοπικών πινακοθηκών αποδείχθηκε πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του και άλλες πόλεις με σημαντικότερη παράδοση από τον Πύργο δεν τα κατάφεραν τόσο εύκολα στο συγκεκριμένο τομέα πολιτισμού.
.
Λεπτομέρεια από την οροφή της σάλας της αρχοντικής οικίας Παπαγιάννη, που ο Δήμος καταδικάζει σε αφανισμό
.
Ιδανικός χώρος για τη στέγαση της Δημοτικής Πινακοθήκης θα ήταν η οικία Παπαγιάννη, με τις υπέροχες οροφογραφίες. Το μέγεθος του κτηρίου, η θέση του στην πόλη και ο αρχιτεκτονικός πλούτος του εσωτερικού του θα λειτουργούσαν ως άριστος χώρος στεγάσεως της εικαστικής συλλογής του Δήμου. Ωστόσο και αυτό το κτήριο, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς, ήρθε αντιμέτωπο με τη λαίλαπα που λέγεται Δήμος Πύργου. Τα τριακόσιες χιλιάδες ευρώ που είχαν διατεθεί επί της προηγούμενης δημοτικής αρχής για σωστικές εργασίες στο κτήριο έγιναν καπνός. Η στέγη κατέρρευσε και οι καιρικές συνθήκες καταστρέφουν ανενόχλητες τα πάντα. Τώρα έρχεται η πρόταση του Δημάρχου να κατεδαφιστεί ουσιαστικά όλο το κτήριο εκτός από την πρόσοψη. Μα το αξιόλογο στην οικία Παπαγιάννη ήταν το εσωτερικό του! Πώς το εξαφανίζετε χωρίς καμμιά τύψη;
.
Ιδανικός χώρος για τη στέγαση της Δημοτικής Πινακοθήκης θα ήταν η οικία Παπαγιάννη, με τις υπέροχες οροφογραφίες. Το μέγεθος του κτηρίου, η θέση του στην πόλη και ο αρχιτεκτονικός πλούτος του εσωτερικού του θα λειτουργούσαν ως άριστος χώρος στεγάσεως της εικαστικής συλλογής του Δήμου. Ωστόσο και αυτό το κτήριο, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς, ήρθε αντιμέτωπο με τη λαίλαπα που λέγεται Δήμος Πύργου. Τα τριακόσιες χιλιάδες ευρώ που είχαν διατεθεί επί της προηγούμενης δημοτικής αρχής για σωστικές εργασίες στο κτήριο έγιναν καπνός. Η στέγη κατέρρευσε και οι καιρικές συνθήκες καταστρέφουν ανενόχλητες τα πάντα. Τώρα έρχεται η πρόταση του Δημάρχου να κατεδαφιστεί ουσιαστικά όλο το κτήριο εκτός από την πρόσοψη. Μα το αξιόλογο στην οικία Παπαγιάννη ήταν το εσωτερικό του! Πώς το εξαφανίζετε χωρίς καμμιά τύψη;
.
Από το ουρητήριο του Σταυροπάζαρου στη μακέττα της Δημοτικής Αγοράς Τσίλλερ και από τη μακέττα στο Αρχαιολογικό Μουσείο χωρίς αρχαία
.
Έχω αναφερθεί στο παρελθόν στο δήθεν Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου και στο καταρρέον κτήριο της πρώην Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Η ιστορία της παλιάς Δημοτικής Αγοράς είναι η απόδειξη ότι ο Δήμος Πύργου δεν μπορεί η δεν θέλει να δημιουργήσει πολιτισμό στην πόλη, αλλά αρκείται σε μακέτες και λόγια. Αν δεν μπορούν να δημιουργήσουν αρχαιολογικό μουσείο, ας μας το πουν. Ή αν δεν έχουν τόσα εκθέματα να γεμίσουν τους χώρους, ας κάνουν ένα Μουσείο Ιστορίας της περιοχής, με εκθέματα αρχαία, βυζαντινά, φράγκικα και νεώτερα. Αυτό άλλωστε είναι και το περιεχόμενο του Μουσείου Μπενάκη, ενός από τα πιο αγαπητά μουσεία της Αθήνας.
.
Έχω αναφερθεί στο παρελθόν στο δήθεν Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου και στο καταρρέον κτήριο της πρώην Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Η ιστορία της παλιάς Δημοτικής Αγοράς είναι η απόδειξη ότι ο Δήμος Πύργου δεν μπορεί η δεν θέλει να δημιουργήσει πολιτισμό στην πόλη, αλλά αρκείται σε μακέτες και λόγια. Αν δεν μπορούν να δημιουργήσουν αρχαιολογικό μουσείο, ας μας το πουν. Ή αν δεν έχουν τόσα εκθέματα να γεμίσουν τους χώρους, ας κάνουν ένα Μουσείο Ιστορίας της περιοχής, με εκθέματα αρχαία, βυζαντινά, φράγκικα και νεώτερα. Αυτό άλλωστε είναι και το περιεχόμενο του Μουσείου Μπενάκη, ενός από τα πιο αγαπητά μουσεία της Αθήνας.
.
Η παλιά Αγορά όπως φαίνεται από την οικιστική αναρχία της οδού Αγίου Αθανασίου. Οι πύλες του Αρχαιολογικού Μουσείου είναι φυσικά κλειστές
.
.
Ο Πύργος τις τελευταίες δεκαετίες, με ευθύνη των κατοίκων του, της δημοτικής αρχής και του κράτους, μεταβλήθηκε από μία νεοκλασική επαρχιακή πόλη σε υποβαθμισμένο βορειοδυτικό προάστιο της Αθήνας. Μέσα από αυτό το χάος, μπορούν να λάμψουν ακόμη κάποια διαμάντια. Λίγη φαντασία χρειάζεται και λίγο περισσότερη λογική.
.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου