ΝΕΑ ΗΛΕΙΑΚΑ (6)

Ο Παυσανίας διέσχισε τα τριακόσια στάδια του πεδινού δρόμου από την Ολυμπία προς την Ήλιδα σχετικά γρήγορα. Δεν υπήρχε λόγος να καθυστερήσει άλλωστε, αφού στην πορεία του συναντούσε ερειπωμένες και παρηκμασμένες πόλεις. Από την περιοχή μας φαίνεται ότι τον απασχόλησαν μόνον οι Λετρίνοι με το ναό της Αλφειαίας Αρτέμιδος και την «αέναον λίμνην», τη μετέπειτα Μουριά. Δεν ασχολήθηκε καθόλου με την παράλια ζώνη, οπότε δεν μας άφησε καμμία πληροφορία για τη Φειά και τη γύρω περιοχή. Άλλωστε αυτό που τον ενδιέφερε ήταν κυρίως τα ιερά και όχι οι απλοί οικισμοί. Χωρίς τις πληροφορίες του όμως η σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα της περιοχής μένει στο σκοτάδι.
.
«Τα ρωμαϊκά λουτρά της Σκαφιδιάς»
.

Γενική άποψη του ανεσκαμμένου λουτρικού συγκροτήματος
.
Μέσα στα τελευταία είκοσι χρόνια η Σκαφιδιά μεταβλήθηκε από ένα φτωχό, απομονωμένο χωριό στο οποίο οδηγούσε χωματόδρομος, σε ένα σημαντικό, ευρύτερα γνωστό παραθεριστικό οικισμό. Η αγροτική γη και τμήματα του δάσους έγιναν πανάκριβα οικόπεδα και τελικά εξαφανίστηκαν κάτω από το τσιμέντο μεγάλων οικοδομών χωρίς αρχιτεκτονική αξία, που κατέλαβαν σχεδόν όλο το χώρο από το βουνό έως τη θάλασσα. Είναι απορίας άξιο πώς οι Νεοέλληνες πληρώνουν πανάκριβα ένα εξοχικό με θέα το Ιόνιο και τη Ζάκυνθο, που την επόμενη χρονιά θα εξαφανίσει η μπροστινή σειρά από «μεζονέτες», μετατρέποντας τελικά το χώρο σε έναν πυκνοδομημένο οικισμό χωρίς ησυχία και ομορφιά. Είναι τέτοιος ο οικοδομικός οργασμός, ώστε τα τελευταία χρόνια χτίστηκαν βίλες ακόμη και επάνω σε αρχαία ερείπια. Οι εργολάβοι ποτέ δεν είχαν τέτοιες ευαισθησίες. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή επενέβησαν οι αρχαιολόγοι και μας αποκάλυψαν αυτά που δεν είδε ο αρχαίος περιηγητής και έκαναν πως δεν έβλεπαν οι σύγχρονοι οικοπεδούχοι.
.

Ανεσκαμμένα θεμέλια οικιών. Στο βάθος οι καλαμιές του Ιαρδάνου και οι οικίσκοι του σύγχρονου ξενοδοχείου
.
Προσπερνάμε τα νεόδμητα εξοχικά και στρίβουμε δεξιά προς την εκβολή του Ιαρδάνου. Ανέκαθεν στο σημείο αυτό ήταν μερικώς ορατά λείψανα αρχαίων κτισμάτων, καλυμμένα από την πυκνή βλάστηση. Οι αρχαιολόγοι γνώριζαν ότι υπήρχε εδώ λουτρό των πρώτων αιώνων μ.Χ., ο ρωμαϊκός πρόγονος δηλαδή του παρακείμενου ξενοδοχειακού συγκροτήματος. Η αρχαιολογική σκαπάνη τελικά αποκάλυψε το 2006 ένα μεγάλο συγκρότημα λουτρών, αλλά η επέκταση των ανασκαφών προς το δάσος τον επόμενο χρόνο έφερε επιπλέον στο φως έναν ολόκληρο άγνωστο οικισμό, που εκτεινόταν για αρκετά μέτρα κατά μήκος της αριστερής όχθης του ποταμού. Η τερπνή τοποθεσία με την ωραία θέα, την πλούσια βλάστηση και τον ποταμό που σε αρκετό μήκος του ήταν πλωτός, θα πρόσφεραν στους κατοίκους και τους παραθεριστές απόλυτη γαλήνη και ευχαρίστηση.
.

Ξενοδοχείο πολυτελείας με θέα την απέραντη αμμουδιά, τη Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά
.

Η κατασκευή του λουτρού ήταν πολυτελής. Είχε ευρύχωρα δωμάτια με πολύχρωμες ορθομαρμαρώσεις, καμαροσκεπείς οροφές, ψηφιδωτά δάπεδα με περίτεχνα σχέδια. Ήταν, δηλαδή, ένας χώρος πολυτέλειας και ανάπαυσης, σαν τα σημερινά spa, όπου οι άνθρωποι, αναζητούσαν θεραπεία του σώματος και ανάταση της ψυχής.
.

Οι πεσσοί των υποκαύστων

.

Ένα μέρος του λουτρικού συγκροτήματος έχει παρασυρθεί από τόν Ιάρδανο

.
Ειδικά τα ψηφιδωτά δάπεδα που ήρθαν στο φως είναι εντυπωσιακά. Κυριαρχούν γεωμετρικά και φυτικά θέματα σε πλούσιους χρωματισμούς Στο επίσημο, μεγάλων διαστάσεων δωμάτιο του συγκροτήματος, το δάπεδο διακοσμείται με δελφίνια. Ο πλούτος των υλικών που διακοσμούσαν τους χώρους και η εκπληκτική θέα μαρτυρούν την καλαισθησία και τη διάθεση για καλοπέραση των ανθρώπων πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, σε αντίθεση με εμάς, που καταστρέφουμε με απληστία και αφροσύνη τη φυσική ομορφιά για να ικανοποιήσουμε την ακόρεστη μανία μας για κατανάλωση και κακόγουστη επίδειξη.

.

Τα ψηφιδωτά δάπεδα καλύφθηκαν με χαλίκι για να προστατευθούν
.

Μαυρισμένα από τον αέρα τα τμήματα του ερειπιώνα που ήταν ορατά πριν την ανασκαφή
.

Η οπτοπλινθοδομή φανερώνει την κατασκευή του συγκροτήματος στους ρωμαϊκούς χρόνους
.
Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν τον πρώτο χρόνο, αλλά διακόπηκαν και τα ψηφιδωτά καλύφθηκαν για να προστατευθούν. Το σκάμμα περιφράχθηκε πρόχειρα και αφέθηκε στην τύχη του. Ο Δήμος Πύργου είχε υποσχεθεί τότε συντήρηση των αρχαιοτήτων, προστατευτική κάλυψη του χώρου με στέγαστρο και πρόσβαση στους επισκέπτες. Δυστυχώς ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί τίποτε, ενώ τα ορμητικά νερά του Ιαρδάνου μετά τις βροχοπτώσεις των τελευταίων δύο ετών ήδη απειλούν τα θεμέλια του αρχαίου ερειπίου. Φεύγουμε από το χώρο με την ελπίδα ότι δεν θα γίνει άλλο ένα αρχαιολογικό σκάμμα γεμάτο σκουπίδια. Η όψη της σύγχρονης, θορυβώδους Σκαφιδιάς διαλύει το όνειρο και μας επαναφέρει στη νεοελληνική πραγματικότητα.

.

Η φωτογραφία της Ζ' Εφορείας Κλασικών Αρχαιοτήτων, όπου φαίνονται τα ψηφιδωτά

.

Ψηφιδωτό δελφίνι. Θα ξαναδεί το φως του ήλιου; Θα το δουν τα μάτια μας;

.

Αφιερωμένο στο φίλο Τζων Μπόη , με την ευχή να τον ξαναγαπήσει η Ηλεία

.