Η «ΦΑΝΕΡΟΠΙΤΤΑ»

.
Ο Άγιος Φανούριος, συνδεδεμένος από το ιστορικό της ανακαλύψεώς του στη Ρόδο και από παρετυμολογία του ονόματός του με τη φανέρωση προσώπων ή αντικειμένων, διατηρεί άγνωστα πολλά στοιχεία του βίου του. Ωστόσο είναι ένας από τους πιο αγαπητούς Αγίους της Εκκλησίας μας και η εικόνα του βρίσκεται συχνότατα σε ναούς και εικονοστάσια οικιών.
Το σημαντικότερο στοιχείο της λαϊκής λατρείας του Αγίου είναι η «φανουρόπιττα» ή «φανερόπιττα», ένας γλυκός άρτος που παρασκευάζεται με συγκεκριμένο αριθμό υλικών. Σχεδόν δεν υπάρχει εκκλησία στην οποία να μην πάνε οι πιστές γυναίκες φανουρόπιττες, τις οποίες μετά τη λειτουργία κόβουν σε κομμάτια και μοιράζουν, με τη χαρακτηριστική φράση «Θεός σχωρέσ’ τη μάνα του Αγίου Φανουρίου».
Ένα έθιμο που συνδέεται με τον Άγιο στην παλιά μας πατρίδα Βυτίνα είναι η κλήρωση της φανουρόπιττας. Ο Άγιος Φανούριος εορτάζεται στο εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, όπου φυλάσσεται εικόνα του. Η Αγία Παρασκευή είναι μία εκκλησία στα νοτιοδυτικά του χωριού, χτισμένη στο φρύδι της χαράδρας του Μυλάοντος και λίγο πιο ψηλά από την παλιά βρύση με το όνομα Αρτότσ’. Η θέα από εκεί είναι εντυπωσιακή, ιδιαίτερα κατά το ηλιοβασίλεμα. Τους δύο Αγίους ευλαβείτο ιδιαιτέρως η βυτινιώτισσα γιαγιά μου Αγγελική, ενώ η τοποθεσία ήταν πολύ αγαπητή στον παππού μου Πέτρο. Μάλιστα εκεί είναι θαμμένος ο Κωνσταντίνος Γιαβρούμης, ο «δάσκαλος» του παππού μου στην τοπογραφία και την ιστορία της Βυτίνας, επομένως δε εμμέσως και ο δικός μου. Μετά τη λειτουργία λοιπόν, η φανουρόπιττα περιφέρεται στα σπίτια του χωριού και στην αγορά, όπου οι χωριανοί αγοράζουν λαχνούς. Ο λαχνός που κληρώνεται κερδίζει τη φανουρόπιττα και ο τυχερός έχει την εύνοια του Αγίου και τις ευχές των άλλων χωριανών. Δεν είναι βέβαιο ότι το έθιμο είναι τόσο παλιό, καθώς η εικόνα του Αγίου είναι των μέσων του εικοστού αιώνα, ωστόσο είναι πολύ αγαπητό και κανείς δεν τσιγγουνεύεται να αγοράσει λαχνούς, τα έσοδα των οποίων είναι υπέρ της ενορίας.
Είχα συμμετάσχει στη λοταρία της φανουρόπιττας ως παιδί, τριάντα τόσα χρόνια πριν. Τότε μας είχε φανεί σαν παιχνίδι, αν και η διαδικασία είχε διαρκέσει ώρες. Πριν μερικά χρόνια βρέθηκα αυτή την ημέρα στη Βυτίνα και διαπίστωσα ότι το έθιμο τηρείται αναλλοίωτο, όπως και πολλά άλλα έθιμα που βρίσκουν εκεί έδαφος προσφορότερο από ό,τι στο χωριό μας.