Θέα του Αγίου Αθανασίου από το Επαρχείον, στα τελευταία στάδια ανοικοδομήσεως. Τα καμπαναριά είναι ανολοκλήρωτα και οι τοίχοι ανεπίχριστοι. Χαρακτηριστική η τριώροφη οικία με τις καμάρες και την τελλαρία αριστερά, κάτω από την εκκλησία. Η τριώροφη πέτρινη οικία δεξιά είναι της οικογένειας Στεφανόπουλου
.
Συμπληρώνοντας την αλληλουχία των εκκλησιών που είναι κτισμένες κατά μήκος της κορυφογραμμής του Πύργου, ο Άγιος Αθανάσιος καταλαμβάνει την κορυφή ενός από τους επτά γηλόφους στα ανατολικά της πόλεως, είναι δε η μόνη παλαιά εκκλησία με τρούλλο, σε μια περιοχή της οποίας η έντονη σεισμικότητα αποθαρρύνει τη χρήση τολμηρών αρχιτεκτονικών στοιχείων.
.
Η ίδια άποψη μερικά χρόνια μετά. Ο τρούλλος είναι επιχρισμένος, πιθανώς με βαθύ κόκκινο χρώμα, και οι μαρμάρινοι φεγγίτες έχουν τοποθετηθεί στα παράθυρα. Η βλάστηση έχει πυκνώσει, το σπίτι με την τελλαρία καλύπτεται μερικώς από άλλη νεόδμητη οικία. Δεξιότερα, στην πρόσοψη του σπιτιού με το μπαλκονάκι κάτω από την εκκλησία, έχουν προστεθεί παραστάδες με πήλινα κορινθιακά επίκρανα. Στο Στεφανοπουλαίικο έχουν αρχίσει εργασίες σοβατίσματος των τοίχων
.
Το μεγαλοπρεπές σχέδιό της οφείλει στο σπουδαίο Σάξωνα αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ, ο οποίος έχει χαρίσει στον Πύργο μερικά από τα σημαντικότερα οικοδομήματά του: τη Δημοτική Αγορά, το Σιδηροδρομικό Σταθμό, το Θέατρο «Απόλλων» , το Μανωλοπούλειο Νοσοκομείο και ιδιωτικές οικίες. Τα σχέδια εκπονήθηκαν το 1911, δηλαδή εκατό χρόνια πριν από σήμερα. Σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της, αφού ήταν ο κύριος χρηματοδότης, διαδραμάτισε ο Ιωάννης Λιούρδης. Το αποτέλεσμα ήταν ένας στιβαρός ναός, τρίκλιτη σταυροειδής εγγεγραμμένη βασιλική μετά τρούλλου, με συνδυασμό βυζαντινών και νεοκλασσικών στοιχείων.
.
Ειδυλλιακή κάρτ ποστάλ με τον Άγιο Αθανάσιο από το Επαρχείον. Τα καμπαναριά είναι ολοκληρωμένα και κομψά, το σπίτι με την τελλαρία κρύβεται πίσω από τα πεύκα και το Στεφανοπουλαίικο είναι πλέον σοβατισμένο και έχει διακοσμηθεί με ψευδοπαραστάδες στον τρίτο όροφο και έχει αποκτήσει μικρό εξώστη στα αριστερά του
.
Στην πρόσοψη ο εξωτερικός πρόναος καλυπτόταν από σταυροθόλια που στήριζαν πεσσοί και τρεις αψίδες. Από επάνω ο γυναικωνίτης φωτιζόταν από εννέα μεγάλα αψιδωτά παράθυρα, διατεταγμένα ανά τρία, και στεφόταν με μεγάλο αέτωμα. Εκατέρωθεν οι πύργοι των κωδωνοστασίων απέληγαν σε υψηλά κουβούκλια, αποτελούμενα από τέσσερεις κομψούς πεσσούς και τρουλλίσκους. Το οκτάγωνο τύμπανο του τρούλλου είχε δεκαέξι παράθυρα και στην κορυφή του ημισφαιρικού θόλου έστεκε μεγάλος σταυρός. Τη μεγαλοπρέπεια της εκκλησίας ενίσχυε η θέση της σε υψόμετρο μεγαλύτερο σε σχέση με τις πέριξ οικίες. Το σύνολο, όπως φαινόταν από το λόφο του Επαρχείου και τον κάμπο, καθιστούσε τη γειτονιά του Αγίου Αθανασίου τη γραφικότερη της πόλεως, και για το λόγο αυτό ήταν δικαιολογημένα η πλέον φωτογραφημένη.
.
Ο Άγιος Αθανάσιος και η γειτονιά του, όπως φαίνονται από το δεξιό καμπαναριό του Αγίου Νικολάου. Αριστερά το κτήριο της εφημερίδας «Αυγή». Επάνω δεξιά διακρίνεται η Αγουλινίτσα και το βουνό της Βωλάντζας. Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας η Πλατεία Επαρχείου και το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην παλιά του θέση, εκεί όπου είναι σήμερα το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης. Στη μέση της φωτογραφίας ξεχωρίζει το Στεφανοπουλαίικο, με τα έξι ανοίγματα και το μπαλκονάκι στη μακριά του όψη
.
Σε μεταγενέστερη εποχή η εκκλησία αλλοιώθηκε από επεμβάσεις που προφανώς έγιναν για να ενισχύσουν τη στατικότητα και αντισεισμική συμπεριφορά της, αλλά που αλλοίωσαν βάναυσα τη μορφή της, ιδίως τον τρούλλο, τα καμπαναριά και τον εσωτερικό της διάκοσμο. Από παλιές καρτ ποστάλ μπορούμε να συγκρίνουμε τον τρούλλο και τα καμπαναριά όπως ήταν στην αρχική τους μορφή και όπως είναι σήμερα. Η σύγκριση είναι καταλυτική. Το τύμπανο από οκταγωνικό έγινε κυλινδρικό και τα κουβούκλια των καμπαναριών είναι πλέον πολύ ογκώδη. Το εξωτερικό επίχρισμα των τοίχων και οι σιδεριές των παραθύρων προσδίδουν στις όψεις της εκκλησίας ένα αισθητικό αποτέλεσμα πολύ κάτω του μετρίου.
.
Ο Άγιος Νικόλαος και το Επαρχείον, όπως φαίνονταν από τον Άγιο Αθανάσιο. Σε πρώτο πλάνο, στο κάτω μέρος της φωτογραφίας η σκεπή με το αέτωμα ανήκει στο κτήριο που στεγάζει σήμερα την εφημερίδα «Η Πρώτη». Ακριβώς πίσω διακρίνεται η στέγη της αριστερής πτέρυγας της Δημοτικής Αγοράς
.
Αν και δεν υπάρχουν φωτογραφικές μαρτυρίες για το πώς ήταν το εσωτερικό της, η ύπαρξη άλλων ανάλογης αρχιτεκτονικής εκκλησιών που σχεδίασε ο μεγαλοφυής αρχιτέκτων (ο Άγιος Λουκάς Πατησίων, η Φανερωμένη και τα Εισόδια της Θεοτόκου στο Αίγιον, η Μεταμόρφωση των Βιλλίων Αττικής), μπορούν να μας προϊδεάσουν για το διακοσμητικό πλούτο που θυσιάστηκε στο όνομα της ανακαίνισης και ενός δήθεν νεοβυζαντινισμού, που επικράτησε στη νεοελληνική ναοδομία μετά την εγκατάλειψη του νεοκλασσικισμού. Οι αγιογραφίες που κάλυψαν το εσωτερικό του σχετικά πρόσφατα, είναι μετριότατες. Ο Άγιος Αθανάσιος υπήρξε ένα διαμάντι του Πύργου, που δυστυχώς έπεσε και αυτό θύμα της νεοελληνικής αδιαφορίας προς την αρχιτεκτονική κληρονομιά.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου