28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ, ΠΥΡΓΟΣ

28ης Οκτωβρίου και Γιαννιτσών γωνία
.
Γεννήθηκα στον Πειραιά, σε νεοκλασικό σπίτι. Μεγάλωσα σε δύο άλλα σπίτια, επίσης νεοκλασικά στον Πειραιά. Δύο υπέροχα σπίτια. Μετά πήγαμε στην Αθήνα, σ’ ένα σπίτι πάλι νεοκλασικό και μετά σ’ ένα άλλο, του Τσίλλερ. Για μένα σπίτι ήταν μόνο το νεοκλασικό. Δεν μπορώ να πω πως μου άρεσαν αυτά όλα τα σπίτια απολύτως. Δε θα ‘μουν ακριβής αν έλεγα κάτι τέτοιο. Με γοήτευαν και κάτι μ’ απωθούσε συγχρόνως. Εζύμωναν ακόμη ψωμί σ’ αυτά τα μέγαρα οι «δούλες».
.

Εδώ και χρόνια χωρίς ζωή. Ποια μοίρα το περιμένει;
.
Όταν αργότερα άρχισαν να τα γκρεμίζουν ένα ένα, τότε αισθάνθηκα ότι ξηλώνουν τη ζωή μου. Ήταν κάτι παραπάνω από αισθητική διαμαρτυρία αυτό που αισθανόμουν.
Ήταν ξαφνικοί θάνατοι στενών φίλων.
.

Στην απέναντι γωνία, η πολυκατοικία πήρε τη θέση του δίπατου νεοκλασικού που έπεσε μετά το σεισμό του '93
.
Εκείνο τον καιρό δε μιλούσαμε ακόμη για ομορφιά και αναλογίες. Τα σπίτια αυτά ήταν σκηνικά ξενόφερτα και σαν αχειροποίητα για τους μικρούς και τους μεγάλους ανίδεους. Τα είχαν κάνει οι ειδικοί, οι μάστοροι. Βέβαια νόημα μεγάλο υπήρχε στο δράμα που παιζόταν μπρος και εντός αυτών. Κηδείες, γάμοι, βαφτίσια. Η ζωή, με λίγα λόγια, με βάθος· σκηνογραφίες άσχετες ή πολύ σχετικές. Όλη η συγκινητική επιπολαιότης του Έλληνος, όλη η κούφια έπαρσίς του, όλη η λεπτότης του, η μεγαλομανία ή η φτώχεια. Τα βαυαρικά αυτά ή ιταλικά σπίτια σιγά σιγά γινήκανε ελληνικά. Όχι μόνο από τους ένοικους. Τα ‘κανε δικά της η μαστοράντζα και οι Έλληνες αρχιτέκτονες που άρχισαν να τα σχεδιάζουν όταν έφυγαν οι Βαυαροί – πλην του Τσίλλερ που έμεινε.
.

Στον ίδιο δρόμο, το παλιό κτήριο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου, χρόνια περιμένει τον αγοραστή που θα το ξαναζωντανέψει.
.
Συχνά, στην αρχή, οι αρχιτέκτονες ήταν αξιωματικοί, αισθηματίες, γεμάτοι ενθουσιασμό που αποτύπωσαν με σεμνότητα στα έργα τους. Όλη η ζωή μου είναι συνδεδεμένη με αυτέ τις προσόψεις, μ’ αυτά τα εσωτερικά. Δεν πρόκειται για αισθητική. Αηδίες. Από πόρτα με αέτωμα από τραβηχτό σοβά που σκέπαζε η μαύρη κουρτίνα, είδα να βγαίνει το πρώτο λείψανο που θυμάμαι στον Πειραιά. Η κόρη του πεθαμένου είχε ξέμπλεχτα τα ξανθά της μαλλιά και άπλωνε το χέρι της στη νεκρόκασα. Οι γριές έκριναν αν τον κλαίει καλά και αρκετά, την ώρα που τον σηκώνανε. Από τα ανοιχτά παράθυρά τους έμπαινε το ασημένιο φως του Πειραιά. Πίσω από τους θριγκούς αυτών των κτηρίων είδα πολλές φορές, γεμάτος από τη γνωστή παιδική πλήξη και μελαγχολία, το αιώνιο μυστήριο του ουρανού και των συννέφων. Είδα πολλές φορές τον ήλιο να δύει.
.

Η ωραιότερη αυλή του Πύργου στην οδό Γερμανού
.
Όταν για πρώτη φορά αντίκρυσα έργα του Κλωντ Λορραίν και αργότερα σκηνογραφίες της ίδιας εποχής, η ψυχή μου εσκίρτησε παράξενα. Όλα αυτά ήταν ένας άλλος Πειραιάς, μυθικός. Δεν ήταν μόνο ζωγραφική ή μόνο αισθητική. Κάπου τα είχα δει όλα αυτά.. Όλους αυτούς τους ακαθαιρέτους πύργους της μυστικής Σιών. Ο βίος της Αγίας Ουρσούλης και του Αγίου Παύλου ή της Κλεοπάτρας, οι μύθοι της Δάφνης και του Ορφέα, μέσα σ’ όλα αυτά τα κλασικίζοντα σπίτια των πινάκων και των σχεδίων ενώνονταν με τη δική μου ασήμαντη και σημαντική ζωή στον Πειραιά. Πριν καταλάβω την αξία τους ή τα ελαττώματά τους, μου μίλησαν διαφορετικά.
.
Γιάννης Τσαρούχης, «Περί νεοκλασικών Α’». Αγαθόν το εξομολογείσθαι, Εκδόσεις Καστανιώτη.
.
Αφιερωμένο στη φίλη Κατερίνα προ των πυλών. Ελπίζω να μη στενοχωρηθεί με τη νέα όψη της παλιάς γειτονιάς της.