ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΗΣ ΣΟΥΔΙΩΤΙΣΣΑΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ

Εκδρομή στη Σουδιώτισσα

Σπάνια φωτογραφία που δείχνει πώς ήταν αρχικά η Σουδιώτισσα πριν την ανέγερση της πολυώροφης οικοδομής επί Μητροπολίτου Αθανασίου. Η κλίμακα, ο ναός και το καμπαναριό διατηρούνται ως σήμερα, αλλά καλύπτονται από τον όγκο (και την ασχήμια) των μεταγενέστερων οικοδομών. Το υπερκείμενο δάσος δεν υπάρχει και ο ψαμμιτικός βράχος είναι σχεδός γυμνός.

Το προσκύνημα είναι σημέρα γνωστό ως «Εισοδιώτισσα», όνομα το οποίο αποτελεί εξαρχαϊσμό του αυθεντικού «Σουδιώτισσα» από τη σούδα, την εσοχή εντός της οποίας βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Το προσκύνημα εορτάζει την ημέρα του Γενεθλίου της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) και όχι την ημέρα των Εισοδίων (21 Νοεμβρίου), που θα δικαιολογούσε το νεολογισμό. Στην περιοχή, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γυμνασιάρχη Γεωργίου Παπανδρέου στο βιβλίο του «Η Ηλεία δια μέσου των αιώνων» μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα βρίσκονταν διάσπαρτα σπαράγματα αρχαίων κτηρίων, τα οποία συν τω χρόνω εξαφανίστηκαν.

Εάν υποτεθεί ότι η θέση των αρχαίων Λετρίνων ήταν στο λόφο όπου σήμερα βρίσκονται τα Γρανιτσαίικα (μένει να αποδειχθεί κάποτε ανασκαφικά), η εσοχή της Σουδιώτισσας θα μπορούσε κάλλιστα να ταυτίζεται με τον τάφο του Πέλοπος, ο οποίος σύμφωνα με τον Όμηρο ευρισκόταν σε περίοπτη θέση έξω από την πόλη των Λετρίνων. Κατά τη δεκαετή πολιορκία της Τροίας, η μάντις Κασσάνδρα είχε προφητεύσει ότι η πόλη θα έπεφτε εάν μεταφερόταν η τέφρα του γιού του Ταντάλου από τους Λετρίνους. Πράγματι μετά τη μεταφορά της, η Τροία έπεσε στα χέρια των Δαναών.

Την εποχή του περιηγητή Παυσανία (2^ος αιώνας μ.Χ.) η πόλη των Λετρίνων είχε περιπέσει σε παρακμή, είναι λοιπόν πιθανόν ότι ο τάφος του Πέλοπος δεν σωζόταν και για το λόγο αυτό δεν αναφέρεται στα «Ηλιακά». Η σημερινή όψη του προσκυνήματος της Σουδιώτισσας δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας στον επίδοξο ερευνητή. Τα λείψανα και ο τάφος του διαδόχου του Οινομάου μάλλον έχουν χαθεί για πάντα, όπως άλλωστε και η εικόνα της Σουδιώτισσας, η οποία εκλάπη τη δεκαετία του 1960 και αναφέρεται ότι τελευταία φορά εθεάθη σε γκαλλερί του  Λονδίνου.

ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΛΦΕΙΟΥ

Άνθρωποι και υποζύγια επιβιβάζονται στη βάρκα, πιθανότατα στο ύψος της Μουριάς. Φωτογραφία Φρεντ Μπουασονά 1903

«Μέσα εις τον Αλφειόν στη βάρκα 1935». Ο κάτοικος Σαμικού Μπούρης και η παρέα του έχουν φορτώσει το αυτοκίνητο στη βάρκα, επάνω σε ειδική κατασκευή. Η φωτογραφία παραχωρήθηκε από τον αναγνώστη του ιστολογίου Γιάννη Φερλέ, τον οποίον ευχαριστώ 

Η ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ

Ακόμη και με συννεφιά, η πανσέληνος στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας είναι συναρπαστική

Δίπλα από τον κίονα του ναού του Ολυμπίου Διός

Επάνω από το ναό της Ήρας

Ανάμεσα στα κυπαρίσσια

Το φωτισμένο παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο

ΝΕΑ ΗΛΕΙΑΚΑ (7)

Όταν η Ρέα γέννησε το Δία στο σπήλαιο του Μαινάλου, τον παρέδωσε σε τρεις Νύμφες για να τον αναθρέψουν. Αυτές ήταν η Αγνώ, η Θεισόα και η Νέδα. Επειδή εκείνη την εποχή η Αρκαδία ήταν άνυδρη και η Ρέα δεν έβρισκε νερό, χτύπησε τη γη με ένα ραβδί και ανέβλυσε το ποτάμι που έλαβε το όνομα της μίας από τις τρεις τροφούς του νεογέννητου θεού. Ο ποταμός από την αρχαιότητα αποτελούσε το όριο μεταξύ των Ηλείων και των Μεσσηνίων. Ο Παυσανίας αναφέρει στα Ηλιακά: «όρον  δε Ηλείοις προς την Μεσσηνίαν της Νέδας τα επί θαλάσση γενέσθαι», ενώ στα Μεσσηνιακά γράφει: «εισί δε αι πηγαί της Νέδας εν όρει τω Λυκαίω, προελθών δε ο ποταμός διά της Αρκάδων και επιστρέψαν αύθις ες την Μεσσηνίαν ορίζει τα επί θαλάσση Μεσσηνίοις και Ηλείοις την γην».

«Πρόσω δε βάντι ποταμόν Ήλις η Διός γείτων κάθηται» (Ευριπίδης)

Μετά τη Ζαχάρω κινούμενοι νότια συναντάμε το Γιαννιτσοχώρι, το τελευταίο χωριό της Ηλείας. Ακολουθεί η γέφυρα της Νέδας και λίγο μετά η παραλία της Ελαίας. Είτε κατευθυνθούμε προς την παραλία του Γιαννιτσοχωρίου, είτε προς την Ελαία, μας υποδέχεται η μαγευτική αμμουδιά του Κυπαρισσιακού κόλπου, με τις ατελείωτες θίνες, τα κρινάκια και τα πεύκα.

Ανάμεσα στις δεκάδες φωλιές των χελωνών Καρέττα θα δούμε τη Νέδα να εκβάλλει ήρεμα τα κρύα νερά της στη θάλασσα. Το κολύμπι κοντά στην εκβολή είναι μοναδική εμπειρία, καθώς στρώματα κρύου ποταμίσιου νερού εναλλάσσονται με θερμότερο θαλάσσιο νερό.

΄

Το σημείο αυτό του Κυπαρισσιακού επιλέγουν κάθε καλοκαίρι εκατοντάδες θαλάσσιες χελώνες για να εναποθέσουν τα αυγά τους. Είναι το δεύτερο σημαντικότερο σημείο ωοτοκίας της χελώνας Καρέττα μετά τον κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο. Οι φωλιές ορίζονται και σημαίνονται από την οργάνωση «Αρχέλων», προκειμένου να προστατεύονται τόσο αυτές, όσο και οι λουόμενοι.

Τα τελευταία μέτρα του ρου του πριν ξεχυθεί στη θάλασσα, ο ποταμός ακολουθεί ελικοειδή πορεία. Λίγο πιο μέσα οι όχθες του είναι γεμάτες πυκνή βλάστηση, που εμποδίζει την ανάβαση.

Αν και είναι μία από τις ωραιότερες παραλίες της Πελοποννήσου, η εκβολή της Νέδας δεν συγκεντρώνει ποτέ πολύ κόσμο. Το Καλό Νερό που βρίσκεται νοτιότερα και πλησιέστερα στην Κυπαρισσία, είναι το σημείο που προτιμούν οι περισσότεροι. Έτσι οι λίγοι που θα επιλέξουν το σημείο αυτό, θα χαρούν ένα γαλήνιο τοπίο με παχιά άμμο, πεύκα, πικροδάφνες και κρίνους και θα απολαύσουν τη δροσιά εκεί που σμίγουν τα βουνίσια νερά του θηλυκού ποταμιού με τη θάλασσα του Ιονίου.

ΛΙΜΝΗ ΜΟΥΡΙΑ ΞΑΝΑ! ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΛΗΣΜΟΝΗΘΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥΜΑΣ

Η λίμνη της Μουριάς και ο Πύργος αποτελούσαν μια ενότητα για αιώνες, έως ότου χωρίστηκαν με την αποξήρανση της λίμνης στα τέλη του 1960. Ο Παυσανίας στα «Ηλειακά Β’» αναφέρεται στη λίμνη της Μουριάς όταν περιγράφει ότι σε απόσταση έξι σταδίων από την αρχαία πόλη των Λετρίνων υπήρχε μια λίμνη που δεν ξηραινόταν ποτέ και είχε διάμετρο περίπου τριών σταδίων: «Λετρίνων δὲ ὅσον τε ἓξ ἀπωτέρω σταδίοις ἐστὶνἀέναος λίμνη τριῶν που τὴν διάμετρον σταδίων μάλιστα».

Λίμνη Μουριά
Η Λίμνη Μουριά καταλάμβανε συνολική έκταση 6.500 στρεμμάτων, εκ των οποίων τα 6.000 στρέμματα αποτελούσαν την κυρίως λίμνη που εκτεινόταν βορειοδυτικά του δρόμου Πύργου - Σπιάντζας, (στοιχεία Υ.Ε.Β. Ν. Ηλείας), ενώ τα υπόλοιπα ήταν παρόχθιες περιοχές. Η λίμνη σχηματίστηκε πίσω από αμμώδεις φραγμούς, με ταυτόχρονη εισροή γλυκού νερού από τον Αλφειό ποταμό, όπως επίσης και αλμυρού νερού που εισερχόταν από τη θάλασσα.
 
Ιχθυοπανίδα και αλιευτική παραγωγή
Τα χέλια και οι κέφαλοι αποτελούσαν την κύρια αλιευτική παραγωγή της λίμνης. Επίσης αλιεύονταν και μικρότερες ποσότητες μπαρμπουνιών, αθερίνας και γαρίδας. Η τοπική οικονομία στηριζόταν στην αλιευτική παραγωγή της λίμνης, ενώ από το 1946 μέχρι την αποξήρανσή της λειτουργούσε το Ιχθυοτροφείο Μουριάς με εξωστρεφή παραγωγικό προσανατολισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο συνεταιρισμός διενεργούσε και εξαγωγές  χελιών στην Ιταλία.

Ορνιθοπανίδα
Η περιοχή της πρώην Λίμνης Μουριάς βρίσκεται εντός του λεγόμενου «νοητού δυτικού αεροδιαδρόμου» μεταναστευτικών πουλιών. Κάθε άνοιξη και φθινόπωρο ο διάδρομος αυτός χρησιμοποιείται από τα μεταναστευτικά πουλιά, καθώς αποτελεί τμήμα του ταξιδιού τους από την Ευρώπη προς την Αφρική και αντίστροφα (Hoffmann 1992). Σήμερα, μετά τις αποξηράνσεις των λιμνοθαλασσών της Αγουλινίτσας και της Μουριάς, αυτός ο κρίκος έχει σπάσει!

Σημερινή κατάσταση
Η αποξήρανση της λίμνης ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και οι νέες εκτάσεις δόθηκαν για καλλιέργεια. Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής είναι γεωργικά ανεκμετάλλευτο λόγω της κακής ποιότητας του εδάφους. Το έδαφος και ο υδροφόρος ορίζοντας ρυπαίνονται και υποβαθμίζονται εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων και άλλων ρύπων. Η ρύπανση του νερού των καναλιών προκαλεί δυσοσμία και αποτελεί εστία μόλυνσης στη περιοχή. Οι ανεξέλεγκτες αυτές χρήσεις  επιβαρύνουν την αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, τη ρύπανση των εδαφών και των υπόγειων υδάτων. Το αποκορύφωμα της εγκατάλειψης υπογράφεται από σωρούς από σκουπίδια και μπάζα που αυθαίρετα γεμίζουν την έκταση σε διάφορα σημεία.

Για να αποκτήσει μέλλον ο τόπος μας!

Θέλουμε τη λίμνη Μουριά ξανά, για να έχουμε τα παρακάτω πλεονεκτήματα:
•    Μείωση της ρύπανσης του εδάφους και των νερών της περιοχής από φυτοφάρμακα.
•    Βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής.
•    Βελτίωση της αισθητικής του τοπίου και της ποιότητας ζωής. Θα ομορφύνει η πόλη μας!
•    Εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
•    Αναστολή λειτουργίας αντλιοστασίων (μικρό κόστος λειτουργίας, εξοικονόμηση ενέργειας).
•    Νέες ευκαιρίες απασχόλησης και δυναμική πηγή εισοδημάτων από οικοτουρισμό, αγροτουρισμό και αλιεία.
•    Χώροι για αναψυχή στο φυσικό τοπίο.
•    Η διαχρονική παρακολούθηση της πορείας της νέας λίμνης θα προσελκύει νέους επιστήμονες στον τομέα της περιβαλλοντικής έρευνας, επιστήμης και τεχνολογίας. 
•    Οι εργασίες αποκατάστασης θα δώσουν δουλειά στον ευρύτερο κατασκευαστικό κλάδο.

Η αγωνία και ο προβληματισμός όσων συμμετέχουμε στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης είναι το πώς θα φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η χρόνια  αδιαφορία και ευκαιριακή, επιδερμική παρατήρηση του ζητήματος του επαναπλημμυρισμού της λίμνης από τους φορείς του τόπου μας πρέπει να πάψει.  Η χρηματοδότηση του έργου πρέπει  να ενταθεί στο πρόγραμμα Ε.Σ.Π.Α. 2014 - 2020!  

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η χρήση γης, ο σχηματισμός του φορέα διαχείρισης, η επικαιροποίηση των μελετών και γενικότερα ό,τι προβλέπεται για τη συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης πρότασης είναι διαδικασίες που προϋποθέτουν τη συνεργασία τοπικής αυτοδιοίκησης και των συναρμόδιων φορέων και πρέπει να ξεκινήσουν αμέσως. Σκοπός όσων συμμετέχουμε στο εγχείρημα αφύπνισης είναι να προκαλέσουμε το δημόσιο διάλογο για το μέλλον του τόπου μας. Πιστεύουμε ότι η περιοχή μας αξίζει κάτι καλύτερο και η κατάταξή της στις τελευταίες θέσεις της ανάπτυξης και στην πρώτη της ανεργίας ΔΕΝ πρέπει να είναι ανεκτή!

Οι συνδιοργανωτές 
Περιβαλλοντική Δράση Ηλείας , Φυσιολατρικός Σύλλογος Φίλων Λίμνης Μουριάς, Σύνδεσμος των εν Αθήναις Πυργίων, Εκπολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Γρανιτσαιίκων «Οι Φίλοι του Σχολείου», Πολιτιστικός Σύλλογος «Η Δεξαμενή», Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Πύργου.

Υποστηρικτές της δράσης                                     
Φαρμακευτικός Σύλλογος Ηλείας, Σύλλογος Εμπόρων, Βιοτεχνών, Επαγγελματιών ( Ε.Β.Ε.) Νομού Ηλείας, Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Ιωάννη, Δημοτικό Διαμέρισμα Γρανιτσαιίκων, Ορειβατικός Σύλλογος Πύργου, Φιλοζωικός Σύλλογος Πύργου, Σύλλογος Ποντίων Νομού Ηλείας, Σύλλογος Γυναικών Σκουροχωρίου, Σύλλογος Γυναικών Λεβεντοχωρίου, Ποδηλατοδρόμος Πύργου Τ.Π.Σ, «Υδροναύτες» παράρτημα Νομού Ηλείας, Φυσιολατρικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Αρχαίας Ολυμπίας, Εμπορικός Σύλλογος Αρχαίας Ολυμπίας «Ερμής», «Α.Ο. Ολυμπιονίκης», Σύλλογος Επαγγελματιών Φωτογράφων Ηλείας «Φωτακτίς», Σύλλογος καταστηματαρχών κουρέων κομμωτών Νομού Ηλείας, Σύλλογος Επαγγελματιών Αλιέων, Σύλλογος Ερασιτεχνών Αλιέων Πύργου – Κατάκολου.

Επιμέλεια λογοτύπου Δημήτρης Παπαϊωάννου (Dell’ arte)

Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από τη διδακτορική διατριβή των Χατζηαποστόλου Αδαμαντίας και Καραγιάννη Παναγιώτας.

ΛΑΜΠΟΥΝ ΤΑ ΧΙΟΝΙΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ (ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ)

Έφιππος Ανδριάντας του Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο. Η ιστορική πρωτεύουσα της Αργολίδας έπεσε στα χέρια των Ελλήνων μετά από σκληρή πολιορκία την 1η Δεκεμβρίου 1822

Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά κι ο ήλιος στα λαγκάδια,
Λάμπουν και τ’ αλαφρά σπαθιά των Κολοκοτρωναίων,
Που ‘χουν τ’ ασήμια τα πολλά, τις ασημένιες πάλες,
Τις πέντε αράδες τα κουμπιά, τις έξι τα τσαπράζια,
Όπου δεν καταδέχονται τη γης να την πατήσουν.
Καβάλα παν στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάνε,
Καβάλα παίρν’ αντίδερο απ’ του παπά το χέρι.
Φλουριά ρίχνουν στην Παναγιά, φλουριά ρίχνουν στους Άγιους
Και στον αφέντη το Χριστό ρίχνουνε τ’ άρματά τους.
«Χριστέ μας βλόγα τα σπαθιά, βλόγα μας και τα χέρια!».
Κι ο Θοδωράκης μίλησε, κι ο Θοδωράκης λέει:
«Τούτ’ οι χαρές που κάνουμε, σε λύπη θα μας βγάλουν.
Απόψ’ είδα στον ύπνο μου, στην υπνοφαντασιά μου,
Θολό ποτάμι πέρναγα και πέρα δεν εβγήκα.
Ελάτε να σκορπίσουμε, μπουλούκια να γενούμε.
Σύρε Γιώργο μ’ στον τόπο σου, Νικήτα στο Λιοντάρι,
Εγώ πάω στην Καρύταινα, πάω στους εδικούς μου,
Ν’ αφήσω τη διαθήκη μου και τις παραγγελιές μου,
τι θα περάσω θάλασσα, στη Ζάκυθο θα πάω».


Η αρματωσιά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Η φήμη των Κολοκοτρωναίων ως κλεφτών και αρματολών έχει λάβει ανά τους αιώνες διαστάσεις θρύλου. Τα κατορθώματά τους εξυμνούνται από πολλά τραγούδια της προεπαναστατικής περιόδου, όσο και των χρόνων του Αγώνα. Κυρίως εξυμνείται ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, στον οποίον σε μέγιστο ποσοστό οφείλουμε την ελευθερία μας.
Το τραγούδι αυτό υπήρξε ένα από τα δημοφιλέστερα στην Πελοπόννησο και θεωρείται ως ο εθνικός ύμνος των Μοραϊτών. Οι στίχοι του εξαίρουν τη λαμπρή εμφάνιση, τον εντυπωσιακό στολισμό και κυρίως την υπερηφάνεια της γενιάς των Κολοκοτρωναίων. Ο χρόνος που διαδραματίζεται η σκηνή είναι πριν τη φυγή του Γέρου του Μοριά στη Ζάκυνθο το 1806.
.

ΠΟΥ 'Ν' ΑΥΤΟΣ Ο ΝΤΟΚΤΟΡ

Ο Βυτιναίος παππούς μου με τη γιαγιά μου και την οικογένειά της από την Αφισιά της Προποντίδας στο Νέο Κόσμο, στα μέσα της δεκαετίας του ’40

Ο ντόκτωρ


Μουσική στίχοι: Παραδοσιακό Σμύρνης
Ελεύθερη απόδοση του παραδοσιακού τραγουδιού της Σμύρνης από τον Αντώνη Παρίνη. Οι παρακάτω στίχοι προέρχονται από τις πρώτες εκτελέσεις του κομματιού.

Αχ, δεν μου λέτε πού ν αυτός ο ντόκτορ
που γιατρεύει τις πληγές, αμάν ντόκτορ
που γιατρεύει τις πληγές
Για να γιάνει και τις εδικές μου
που σαν τις μετρήσεις κλαις, αμάν ντόκτορ

Αμάν, οι πληγές μου μένα είναι μεγάλες
και δεν έχουν γιατρειά, αμάν ντόκτορ
και δεν έχουν γιατρειά
Η αγάπη μου με απαρνήθη
και δεν με θυμάται πια, αμάν ντόκτορ

Αμάν, αμάν ντόκτορ, πες μου τι κάνω
Δεν αισθάνομαι καλά, αμάν ντόκτορ
Δεν αισθάνομαι καλά
Πάρε γρόσια, πάρε όσα θέλεις
να μου γιάνεις την καρδιά, αμάν ντόκτορ

Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

ΤΟ ΠΙΝΙΕΛ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΥΤΙΝΑΙΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: ΜΙΑ ΘΛΙΒΕΡΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ

Το Πινιέλ, υπόδειγμα νοικοκυροσύνης και καλαισθησίας. Ακούω ήδη φωνές «άμα δε σ’ αρέσει εδώ, να πας εκεί να μείνεις!»
.
Το Πινιέλ (Pinhel) είναι μία γραφική κωμόπολη στα βορειοανατολικά της Πορτογαλίας, με πληθυσμό 3500 κατοίκων, έδρα του ομωνύμου Δήμου με συνολικό πληθυσμό 10500 κατοίκων. Η περιοχή είναι γνωστή για τις προϊστορικές βραχογραφίες, που αποτελούν μνημείο της Ουνέσκο. Κανονικά αυτή η ανάρτηση δεν θα είχε καμμιά θέση στο ιστολόγιο ενός άσημου ελληνικού χωριού όπως τα Βυτιναίικα, εάν η φωτογραφία μίας από τις είκοσι επτά εκκλησίες του Πινιέλ, στην οποία έπεσα τυχαία ψάχνοντας άσχετα πράγματα, δεν μου έδινε αφορμή για θλιβερές συγκρίσεις με την εκκλησία του δικού μας χωριού.
.

Η εκκλησία της πορτογαλικής κωμοπόλεως που στάθηκε αφορμή για τις θλιβερές συγκρίσεις
.
Ίδιου περίπου μεγέθους με τον Άγιο Τρύφωνα, απλή βασιλική μπαρόκ ρυθμού με ένα πυργοειδές καμπαναριό, η εκκλησία του Πινιέλ είναι επιχρισμένη εξωτερικά με απλό, λευκό σοβά, με εμφανή τα αγκωνάρια, τα γείσα και τα πλαίσια των θυρών, των παραθύρων και των φεγγιτών. Ο περιβάλλων χώρος είναι στρωμένος με κυβόλιθους γρανίτη και γύρω του υπάρχει πλούσια βλάστηση από δένδρα και θάμνους. Αντίστοιχης αισθητικής είναι και οι υπόλοιπες εκκλησίες, καθώς και οι οικίες του χωριού.
.

Φωτογραφία της δεκαετίας του ’80, στην οποία φαίνεται η πρόσοψη της εκκλησίας πριν την καταστροφική επέμβαση του 1986
.
Ο Άγιος Τρύφων, όταν οικοδομήθηκε από τους άξιους πελεκάνους του 19ου αιώνα, είχε τα ίδια αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά: προεξέχοντα, καλοδουλεμένα αγκωνάρια στις γωνίες των τοίχων και των καμπαναριών και ανάλογα πλαίσια γύρω από τις πόρτες και τα παράθυρα. Οι πέτρες του ισογείου των καμπαναριών μέχρι το γείσο ήταν εξάγωνες, και έδιναν στους τοίχους εκατέρωθεν του προνάου την όψη κυψέλης. Τα τόξα του προνάου και των παραθύρων του γυναικωνίτη, που δεν προεξέχουν, ήταν από συμπαγή τούβλα, που δημιουργούσαν μία αρμονική εναλλαγή υλικών και χρωμάτων με την πέτρα των τοίχων και το μάρμαρο των κιόνων. Επιπλέον, τα κομψά κουβούκλια των καμπαναριών και ο σταυρός στην κορυφή του αετώματος ήταν από λευκό μάρμαρο.
Τι απέγιναν όλα αυτά; Ο μαρμάρινος σταυρός πρώτα από όλα αντικαταστάθηκε από ένα σιδερένιο τέρας με λαμπιόνια. Οι πέτρινοι τοίχοι της εκκλησίας αρχικά καλύφθηκαν με ασβεστοκονίαμα, το οποίο όμως λειτουργούσε προστατευτικά. Κατά τις ατυχείς ανακαινίσεις των ετών 1986 και 1988 αποκαλύφθηκαν για τελευταία φορά, κατά τις εργασίες αφαιρέσεως του παλιού κονιάματος, και ακολούθως σκεπάστηκαν βάναυσα με τσιμέντο, το οποίο ισοπέδωσε κάθε πλαστικότητα. Ειδικά τα γείσα της προσόψεως και των πλαϊνών εισόδων της εκκλησίας καλύφθηκαν από κακοχυμένο τσιμεντοκονίαμα, αφού καταστράφηκαν με την αξίνα κάποια αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεν βόλευαν τους εργάτες. Η όλη τσιμεντένια χοντροκοπιά καλύφθηκε από «σκαλιστό, βυζαντινό αρτιφισιέλ», το υλικό δηλαδή με το οποίο σοβάτιζαν τις αθηναϊκές πολυκατοικίες του ’50 και του ’60. Ακόμα ηχούν στα αυτιά μου τα αυτάρεσκα λόγια του παμπόνηρου εργολάβου με το γερακίσιο βλέμμα και το χαμόγελο της ικανοποίησης.
Ήμουν αυτόπτης μάρτυρας όλων των αυθαιρεσιών που υπέστη η εκκλησία εκείνα τα δύο καλοκαίρια, οι οποίες είχαν ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα, με την καθαίρεση των μαρμάρινων καμπαναριών μετά τους σεισμούς των Ιονίων Νήσων, την αντικατάστασή τους από μπετονένια αντίγραφα και με τη βάναυση αντικατάσταση όλων των ξύλινων νεοκλασσικών στοιχείων του εσωτερικού της εκκλησίας από άλλα, δήθεν νεοβυζαντινά του εμπορίου. Δυστυχώς ήμουν πολύ νέος και δεν μπορούσα να διαμαρτυρηθώ. Δυστυχώς επίσης δεν είχα μαζί μου φωτογραφική μηχανή, οπότε τα κατέγραψα όλα στη μνήμη μου και σε κάποια πρόχειρα σχέδια με στυλό. Αντιθέτως, πριν από λίγα χρόνια, ανάλογης νεοελληνικής αισθητικής επεμβάσεις στην ξύλινη οροφή και το μαρμάρινο δάπεδο της εκκλησίας αποφεύχθηκαν, όταν κατόπιν ενεργειών μου επενέβη η ΣΤ’ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και η Μητρόπολη και σταμάτησαν την ολοκλήρωση της καταστροφής. Από τότε κάποιοι χωριανοί δεν μου μιλούν, ενώ οι επίτροποι με παρατήρησαν ότι «είμαι πολύ νέος και δεν πρέπει να ασχολούμαι με τέτοια». Καλή τους ώρα. Από το Μητροπολίτη Γερμανό πάντως απέσπασα γραπτούς επαίνους.
Δεν θέλω να προβώ σε χαρακτηρισμούς των ανθρώπων που ενέκριναν τότε αυτές τις άθλιες εργασίες, επειδή κάποιοι από αυτούς δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή και επειδή ως εκεί έφθανε η παιδεία τους. Αλλά και όσοι ακόμη ζουν, θα με στολίσουν με χαρακτηρισμούς που θα εμπεριέχουν μέρη του ανθρωπίνου σώματος και το επίθετο «Αθηναίος». Και για να μην ξεχνιόμαστε, σύμφωνα με το φιρμάνι που έχει εκδοθεί εδώ και καμμιά δεκαετία στο χωριό, αν δεν είσαι «γεννηθείς εν Βυτιναιίκοις» και θαμώνας του καφενείου, δεν έχεις δικαίωμα λόγου και κριτικής. Δυστυχώς στερούμαι και των δύο αυτών προνομίων.
Δεν έχουν άδικο οι επισκέπτες που όταν βλέπουν τι κουμάσια είμαστε εμείς οι Νεοέλληνες, μας ειρωνεύονται και μας κοροϊδεύουν. Έχουν μάτια και βλέπουν. Τους δίνουμε άλλωστε συνεχώς αφορμές. Είμαστε ανεξάντλητοι σε αυτό...
.

Η ΜΗΛΙΑ

Η Μονή Βλαχερνών της Κέρκυρας και στο βάθος αριστερά το Ποντικονήσι

Δούλεψα ένα καλοκαίρι κάτω στης Κορφιάς τα μέρη
κι είδα μια Κορφιοτοπούλα έμορφη και αρχοντοπούλα.

Είχε τα μαλλιά μετάξι, κεντημένα με την τάξη.
Είχε χείλη κοραλλένια, δόντια μαργαριταρένια.

Φέτος το καλοκαιράκι κυνηγούσα ένα πουλάκι.
Κυνηγούσα, λαχταρούσα, να το πιάσω δεν μπορούσα.

Έστησα τα ξόβεργά μου να ‘ρθει το πουλί κοντά μου.
Από την πολλή χαρά μου έφυγε απ’ την αγκαλιά μου.

Έτσι μου ‘ρθε να πετάξω και τον ουρανό να φτάσω,
άγγελο να κατεβάσω και τη θάλασσα ν’ αδειάσω,
να την κάμω περιβόλι, για να τη ζηλεύουν όλοι.


Το Ποντικονήσι από τις Μπενίτσες

Περιβόλι βεργωμένο, μαργαριταροσπαρμένο,
που ‘χει γύρω γύρω αλτάνες και στη μέση μαντζουράνες.
Έχει μια μηλιά στη μέση, που βεργολογά να πέσει.

Τη Δευτέρα τη φυτεύω και την Τρίτη την κλαδεύω,
την Τετάρτη βγάζει φύλλα και την Πέμπτη κόβω μήλα,
την Παρασκευή το βράδυ πάει ο κλέφτης να τα πάρει.

-Κλέφτη, μην κλέβεις τα μήλα, μην κορφολογάς τα φύλλα,
τα ‘χει ο αφέντης μετρημένα, στο τεφτέρι του γραμμένα.
.