ΕΝΑΣ ΜΗΝΑΣ "ΒΥΤΙΝΑΙΙΚΑ" ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΧΩΡΙΟ, ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

Πέρασε ήδη ο πρώτος μήνας του διαδικτυακού μας ταξιδιού. Μπορεί τα δίσεκτα έτη να θεωρούνται γρουσούζικα, ωστόσο την τύχη μας τη διαμορφώνουμε σε μέγιστο βαθμό μόνοι μας, ανεξαρτήτως ημερών, ημερομηνιών ή δισέκτων. Εξ άλλου βάλαμε καπετάνιο σε αυτό το ταξίδι τον προστάτη μας Άγιο Τρύφωνα, την ημέρα εορτής του οποίου επιλέξαμε για να ξεκινήσουμε, οπότε δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε.

Τα Βυτιναίικα είναι ένα χωριό χωρίς μεγάλη ιστορία και χωρίς αξιόλογη γεωγραφία. Στην κορυφή ενός χαμηλού, ομαλού λόφου, χωρίς ράχες και ρεμματιές, χωρίς γεφύρια και βρύσες, χωρίς ξωκκλήσια ή άλλα μνημεία, τα οποία ενισχύουν τον ιστορικό και λαογραφικό χαρακτήρα του "χωριού", η παρουσία τους φθάνει δε φθάνει τον ενάμισυ αιώνα. Δεν βρίσκονται πάνω σε σημαντικούς δρόμους, ούτε τα σημειώνουν συνήθως οι χάρτες. Σχεδόν δεν υπάρχουν πινακίδες που να δείχνουν την πορεία προς αυτά. Μια και βρισκόμαστε δε στο Διαδίκτυο, η μόνη αναφορά σε αυτά μέχρι πρότινος ήταν οι κατάλογοι με τα δημοτικά διαμερίσματα και οι απογραφές πληθυσμού του Δήμου Πύργου.

Το χωριό μας δημιουργήθηκε σε μία εποχή, κατά την οποία οι παραδοσιακές κοινωνικές δομές είχαν αρχίσει να φθίνουν. Η κοινωνία του, όπως και όλη η κοινωνία της πεδινής τουλάχιστον Ηλείας, παρά την αντίθετη αρχική εντύπωση, δεν είναι κλειστή και δεν διατηρεί στεγανές παραδόσεις, ριζωμένες στο χρόνο. Χωνευτήρι πληθυσμών από την ορεινή Πελοπόννησο και τα Επτάνησα, η εύφορη πεδιάδα αφομοίωσε τους νέους κατοίκους, αποσπώντας τους σε σημαντικό βαθμό από τις παραδόσεις των ιδιαιτέρων πατρίδων τους. Η εξωστρέφεια των κατοίκων εκδηλώθηκε πρωτίστως με τους γάμους με άτομα, κυρίως γυναίκες, εκτός χωριού, που άμβλυνε ακόμη περισσότερο τις "βυτινιώτικες" παραδόσεις. Επίσης η μικρή απόσταση από τον Πύργο -που στα μάτια ενός Αθηναίου είναι μια μικρή επαρχιακή πόλη, αλλά για τα δεδομένα της ελληνικής επαρχίας είναι ένα κέντρο αρκετά ισχυρό, ώστε να βοηθήσει στην αστικοποίηση των κοντινών οικισμών- συνετέλεσε ακόμη περισσότερο στον περιορισμό των ηθών της κλειστής, απομονωμένης κοινότητας.

Όλα αυτά ώθησαν τη ζωή των χωριανών, σχεδόν από την εγκατάστασή τους στο χώρο, σε μία μορφή βίου με αρκετά αστικά και νεωτερικά στοιχεία. Αυτό ακριβώς εκφράζει η φωτογραφία επάνω αριστερά, με τον ηλικιωμένο φουστανελλοφόρο και το νεώτερο φραγκοφορεμένο, που τραβήχθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Μέσα στην πρώτη εικοσαετία του αιώνα τις φουστανέλλες τις είχε καταπιεί η γη, μαζί με τους γηραιούς τους φέροντες. Η ενδυμασία, οι τρόποι, τα ήθη, επηρεάστηκαν από τη γειτονική πόλη, τον Πύργο. Από τη δεκαετία του 1920 λειτουργούσε στο χωριό σχολή ευρωπαϊκών χορών και οι μαθητές πήγαιναν Γυμνάσιο στον Πύργο, που τα χρόνια εκείνα ήταν σημαντικό αστικό κέντρο με αξιόλογη οικονομική, πολιτική και πολιτιστική παρουσία.

Στην εξάλειψη των παραδοσιακών δομών του χωριού συνετέλεσε και το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα, που άρχισε να εκδηλώνεται ήδη από τη δεκαετία του 1920 και γιγαντώθηκε μετά τον πόλεμο. Η μαζική μετανάστευση, με τη μετακίνηση των νεωτέρων και πιο ανήσυχων μελών μιας κοινωνίας, προκαλεί αναστάτωση του κοινωνικού ιστού. Η επιστροφή τους στη γενέτειρα για διακοπές δημιουργεί επιπλέον αλλοιώσεις: οι ίδιοι έχουν -ή νομίζουν πως έχουν- αστικοποιηθεί, και θέλουν να ξεχωρίζουν από τους χωριανούς. Οι χωριανοί από την άλλη, προσπαθούν να μιμηθούν τα νέα ρεύματα που εισάγουν οι συγγενείς τους από την πόλη, συνήθως με αμφίβολα αποτελέσματα.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το παρόν ιστολόγιο; Θα θέλαμε ένα χωριό - ιστορικό και λαογραφικό μουσείο, μόνο και μόνο για να αντλούμε θέματα από αυτό;

Η δυναμική με την οποίαν εξελίσσεται μια κοινωνία δεν παρακολουθεί τη βραδύτητα με την οποία μελετούν και καταγράφουν τα χαρακτηριστικά της οι ρομαντικοί ερευνητές. Η κοινωνία έχει τους δικούς της ρυθμούς και προχωρεί εξελισσόμενη διαρκώς. Η καταγραφή κοινωνικών δομών και ηθών συνήθως γίνεται όταν αυτά κλείνουν τον κύκλο τους και αφορά μάλλον μία μικρή μερίδα ρομαντικών ανθρώπων. Οι πολλοί ούτε καν ασχολούνται. Αυτό είναι λυπηρό, όχι γιατί χάνονται τα ήθη και τα έθιμα, αλλά γιατί δεν αφομοιώνεται η εμπειρία των περασμένων, που αποκτήθηκε με το χρόνο, και δεν εξάγονται από αυτήν χρήσιμα συμπεράσματα. "Αν δεν ξέρεις πούθ' έρχεσαι, δεν ξέρεις πού πηγαίνεις", λέει ένα ντόπιο γνωμικό.

Το συμπέρασμα αυτών των σκέψεων είναι ότι τα όσα ιστορικά, λαογραφικά και γεωγραφικά στοιχεία και μαρτυρίες συγκεντρωθούν και παρουσιασθούν από αυτό το ιστολόγιο, θα έχουν συγκεντρωθεί μετά από ιδιαίτερα επίπονη έρευνα. Τα περισσότερα δε από αυτά είτε θα είναι κοινά με στοιχεία άλλων περιοχών, είτε θα καταγράφονται για πρώτη φορά, επειδή κανείς δεν τα θεώρησε άξια καταγραφής μέχρι τώρα. Αυτό δεν γίνεται για την αποκόμιση οποιουδήποτε επαίνου ή ωφελήματος. Γίνεται από μεράκι και ρομαντισμό. Γίνεται επίσης ως διατήρηση της μνήμης των παππούδων, οι οποίοι ενέπνευσαν την αγάπη στην ιδιαίτερη πατρίδα.

Μέσα στον πρώτο μήνα υπάρξεώς τους, τα διαδικτυακά "Βυτιναίικα" δέχθηκαν γύρω στις εξακόσιες πενήντα επισκέψεις, δέχθηκαν είκοσι επτά σχόλια επισκεπτών και αποτέλεσαν σύνδεσμο δέκα άλλων σελίδων του Διαδικτύου. Κάποιοι μας γνώρισαν και κάποιους γνωρίσαμε. Πέρα από τους αριθμούς, το σημαντικό είναι ότι αποκτήσαμε νέους και αξιολογότατους φίλους, τους οποίους περιβάλλουμε με σεβασμό και αγάπη.
Τελικά το χωριό είναι μόνο η αφορμή. Αιτία αυτού του ιστολογίου είναι το ίδιο το ταξίδι. Και το ταξίδι μόλις έχει αρχίσει. Καλή συνέχεια!