"Gruss von Pyrgos Domenikakirche"

.

Σε μια βαριεστημένη μου βόλτα στα παλαιοπωλεία της Πλατείας Αβησσυνίας τον περασμένο Απρίλιο, φυλλομετρώντας ένα λεύκωμα με παλιές καρτ ποστάλ από τα νησιά και πλησιάζοντας στο τέλος του, το βλέμμα μου τράβηξε το όνομα «Pyrgos», γραμμένο επάνω σε μία κάρτα που έδειχνε το εσωτερικό μίας εκκλησίας. Το κείμενο στο περιθώριο της φωτογραφίας, που έχει αποσταλεί στις 8 Αυγούστου του 1906, είναι γραμμένο με μολύβι στη γερμανική γλώσσα. Αναρρωτήθηκα ποιος Πύργος από όλους να ήταν και σκέφθηκα ότι μάλλον θα ήταν της Τήνου. Μια δεύτερη ματιά με έκανε να προσέξω την οροφή, το ξυλόγλυπτο αέτωμα και το γυναικωνίτη σχήματος Π. Όλα έμοιαζαν με τα γνωστά της Αγίας Κυριακής. «Αν στα δεξιά του τέμπλου υπάρχει ο Άγιος Τρύφων, τότε σίγουρα είναι η Αγία Κυριακή του Πύργου», σκέφθηκα. Και όντως στα δεξιά διακρίνεται το βαΐον του φοίνικος που κρατεί ο Άγιος.
Χαρούμενος για την ανακάλυψη, ρώτησα την τιμή. Τρία ευρώ! Καμμιά φορά οι θησαυροί μπορεί να στοιχίζουν ελάχιστα. Η συλλογή μου με παλιές φωτογραφίες της Ηλείας και του Πύργου έχει αρχίσει να αποκτά υπόσταση, ωστόσο ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα έβρισκα κάτι τέτοιο.
Και μία γλωσσολογική παρατήρηση. Ο εκδότης απέδωσε στη γερμανική γλώσσα το όνομα της Αγίας Κυριακής ως Domenika. Ωστόσο η γερμανική λέξη για την εκκλησία "kirche" προέρχεται από την ελληνική λέξη «κυριακόν», αφού «κυριακόν δώμα» ονομαζόταν ο οίκος του Θεού, δηλαδή η εκκλησία, ο ναός. Η λέξη της ελληνικής κοινής διαμέσου των Γοτθικών ιεραποστολών πέρασε στις γερμανικές και τις αγγλικές διαλέκτους, αλλά και σε άλλες γλώσσες της Βόρειας Ευρώπης. Έτσι η Αγία προστάτις των Δημητσανιτών και των Πυργίων, παρά τη μετάφραση του ονόματός της, πήρε την εκδίκησή της με τη βοήθεια της εφευρετικής ελληνικής γλώσσας.